Eğer uzun süre boyunca çaresiz, yorulmuş hissettiğiniz bir stres altındaysanız tükenmişlik sendromuna giden o yola çıkmış olabilirsiniz. Tükenmişlik sendromu kısaca “uzun süre stres altında tükenme hali” olarak tanımlanabilir. Tükenmişlik sendromu yaşadığınızda problemler başa çıkılamaz görünür, her şey keyifsiz hale gelir ve enerjisiz hissedersiniz. Kendinize bakacak enerjiyi bulamazsınız. Hatta bu tükenmişlik sendromunu yaşamanızın bir nedeni de aslında budur. Kendinize yeterince zaman ayırmayıp enerji toplamamış olmanız; sizi tükenmişlik sendromuna koşar adımlarla yetiştirir.
Tükenmişlik belirtilerinin başında iş ile ilgili beklentilerin ve yükün sonucunda yaşanan bitkinlik gelir. Kişi iş yerinde kendisinden beklenen çaba ve eforu verebilmek adına stres yaşar, çok çalışır ve bu uzun süreli stres sonucunda bitkin düşer. Bu bitkinliğin yanı sıra, fiziksel olarak baş ağrısı ve uykusuzluk da görülmektedir. Öfkeli olma hali görülebilen başka bir belirtidir. Dışarıdan ise gözlemlenebilen önemli bir değişiklik olur. Tükenmişlik sendromu yaşayan insanlar dışarıdan depresif ve mutsuz, enerjisiz görünürler.
Birçok araştırma tükenmişlik sendromunun birçok yönden depresyona da benzediğini göstermiştir. Hatta bir araştırmada tükenmişlik sendromu yaşayan çalışanların ve depresyon tanısı almış insanların depresyon belirtileri karşılaştırıldığında aralarında kayda değer bir fark bulunamamıştır. Başka bir araştırmada ise tükenmişlik sendromu geçiren insanların %90’ının aynı zamanda depresyonda olduğu görülmüştür.
Tükenmişlik sendromu yaşadığınızı düşünüyorsanız kendinize sorun (tükenmişlik sendromu belirtilerini keşfetmek adına):
Kendinizi işe sürükleyerek götürüyor ve işe vardığınızda çalışmaya başlamakta zorlanıyor musunuz?
Çalışma arkadaşlarınıza, müşteri veya iş ortaklarınıza karşı sabırsız, katlanamayan birisi haline mi geldiniz?
Sıklıkla üretken olmak için yeterli enerjiyi bulamıyor musunuz?
Başarılarınızdan tat ve haz alamıyor musunuz?
İşinizle ilgili algınız tamamen değişti mi?
Daha iyi hissetmek veya hissizleşmek için yemek, uyuşturucu, ilaç veya alkol gibi kaynaklara başvuruyor musunuz?
Yeme veya uyku düzeniniz değişti mi?
Açıklanamayan baş ağrısı, sırt ağrısı veya başka fiziksel ağrı yaşıyor musunuz?
Bu soruların kayda değer bir kısmını kendinizde gözlemliyorsanız, tükenmişlik sendromu (burnout) yaşıyor olabilirsiniz.
Tükenmişlik sendromunun nedenleri genel olarak şunlardır:
Kontrol eksikliği: Kişi iş yerinde veya yaptığı iş ve projelerde kontrolsüz hissediyor, kendi kararlarının ve etkisinin az olduğunu hissediyorsa bu durum tükenmişlik sendromuna katkıda bulunur.
Belirsiz iş beklentileri: İş yerindeki belirsizlikler ve beklenti belirsizliği çalışanlar üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
Olumsuz çalışan dinamikleri: İş yerinde kişiler arası toksik, olumsuz ve zararlı ilişkiler kurulmuşsa bunlar insanlara zarar verir. Özellikle mobbing yaygın bir toksik ilişki örneğidir.
Değerlerin uyumsuz olması: Eğer çalıştığınız yerin kendi değerlerinize uygun olmadığını düşünüyorsanız zamanla bunun olumsuz sonuçlarını gözlemleyebilirsiniz. Hatta tükenmişlik sendromuna doğru gidiyor olabilirsiniz.
Sosyal destek eksikliği: Kişi çalıştığı yerde yalnız ve desteksiz hissediyorsa bu onun psikolojisini olumsuz yönde etkileyebilir. Kronik bir yalnızlık durumunda ise bu daha da büyük bir etkiye sahip olabilir.
Tükenmişlik sendromu için yapabilecekleriniz:
Tükenmenize yol açan stres kaynaklarını tespit edin. Bunlarla baş etme yöntemlerinizi geliştirin.
Tutumunuz üzerinde çalışın. Olumsuza ve kötüye odaklanan, olayları bu yönde yorumlayan bir tutumunuz varsa bununla ilgili çalışmanız önemlidir.
Destek arayın. Sevdiklerinizle yaşadıklarınızı paylaşın. İş ortamında kendinize destek ağı oluşturmaya, keyifli ara geçirebileceğiniz arkadaşlıklar kurmaya çalışın. Uzman desteği alın.
Başka bir işe geçmeyi düşünün. Şu an bulunduğunuz işin size uygun olup olmadığını düşünün. Kendiniz ile işinizi ayrı ayrı gözden geçirin. Başka bir işe geçmeyi düşünür müydünüz? Başka bir işe geçecek olsanız neyi düşünürdünüz? Bu işe geçmenin artı ve eksileri neler?
Spor yapın. Stresle baş etmede fiziksel aktivite kayda değer ölçüde yardımcı olmaktadır. Düzenli hareket ve egzersiz seretonin (mutluluk hormonu) salgılanmasını sağlar.
Uyku düzeninizi korumaya çalışın. Size gerekli olan 7-8 saat uykunuzu alın.
Kendinize İyi Bakın.
Kaynaklar:
Davis, M., Eshelman, E. R., & McKay, M. (2008). The relaxation and stress reduction workbook. New Harbinger Publications.
Greenberg, M. (2017). The stress-proof brain: Master your emotional response to stress using mindfulness and neuroplasticity. New Harbinger Publications.
Guglielmi, O., Jurado-Gámez, B., Gude, F., & Buela-Casal, G. (2014). Job stress, burnout, and job satisfaction in sleep apnea patients. Sleep medicine, 15(9), 1025-1030.
Kabat-Zinn, J. (2013). Full catastrophe living, revised edition: how to cope with stress, pain and illness using mindfulness meditation. Hachette UK.
Leiter, M. P., Bakker, A. B., & Maslach, C. (Eds.). (2014). Burnout at work: A psychological perspective. Psychology Press.
Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
White, W. L., Gasperin, D. L., Nystrom, J. L., Ambrose, C. T., & Esarey, C. N. (2006). The other side of burnout: An ethnographic study of exemplary performance and health among probation officers supervising high-risk offenders. Institute for Legal and Policy Studies, Center for State Policy and Leadership, University of Illinois at Springfield.
#Burnout #Tükenme #TükenmişlikSendromu #tükenmişliksendromuçözümü #tükenmişliksendromubelirtileri #tükenmişliksendromutedavisi #tükenmişliksendromuekşi #tükenmişliksendromutesti #tükenmişliksendromuingilizcesi #tükenmişliksendromutedaviedilmezse #tükenmişliksendromupdf #tükenmisliksendromunedir #hamileliktetükenmişliksendromu #tükenmişlikpdf #tükenmişliksendromumeryemuzerli #burnoutsendromu #tükenmişliksendromuyaşayanlar #yazsendromu #sendromnedirtanımı #burnoutnedemek #burnoutsyndrome #AnksiyeteNedir #AnksiyeteBelirtileri #Anksiyete #AnksiyeteBozukluğu #AnksiyeteTedavisi #DepresifBelirtiler #DepresyonSemptomları #DepresyonBelirtileri #TükenmişlikBelirtileri #TükenmişlikSendromuBelirtileri #UzunSüreliStres #Stres #StresleBaşetme #StresliYaşam #Psikoterapi #Terapi #KabulveKararlılık #KabulveKararlılıkTerapisi #ACTTerapisti #ACT #BDT #BDTTerapisti #CBTTerapisti #CBT #BilişselTerapi #BilişselDavranışçı #BilişselDavranışçıTerapi #AcceptanceandCommitment #AcceptanceandCommitmentTherapy #CognitiveBehavioralTherapy #DavranışçıTerapiler #KognitifDavranışçı #KognitifTerapi #KanıtaDayalıTerapi #YeniNesilDavranışçıTerapiler #Terapist #BilişselDavranışTerapisi #İzmirTerapi #izmirTerapi #izmirPsikolojikDanışman #Mindfulnessizmir #izmirTerapist #izmirpsikolog #Psikologizmir #izmir #ÜçüncüNesilDavranışTerapisi #YeniNesilDavranışTerapileri #ÜçüncüNesilDavranışçıTerapiler #AileTerapisi